Denken (cognitie) en de ziekte van Parkinson

De ziekte van Parkinson beïnvloedt het denken (uw cognitie), concentreren, plannen en uitvoeren van uw dagelijkse activiteiten. Blijven bewegen is belangrijk, ook voor uw brein. Daag uw hersenen uit door te lezen, puzzels te maken, spelletjes te spelen of nieuwe dingen te leren. Voldoende slaap, ontspanning en gezond eten hoort ook in het rijtje thuis. Aarzel vooral ook niet om hulp te vragen! Niet alleen aan uw naasten en familie, een ergotherapeut kan u ondersteunen met tips voor het aanpassen van uw handelingen, uw omgeving en het vinden van hulpmiddelen. Iedereen is anders en wat voor de een werkt, werkt voor de ander niet. Probeer de tips en hulpmiddelen uit om te zien wat het beste bij u past.

Concentreren

• Zorg voor een opgeruimde en prikkelarme omgeving.
• Doe één ding tegelijk, laat u niet afleiden en neem regelmatig korte pauzes.
• Een wekker, klok of timer kan helpen uw tijd te beheren.

Trager denken

• Organiseer uw leven, gebruik agenda’s, lijstjes en geheugensteuntjes om overzicht te houden en afspraken niet te vergeten.
• Schrijf dingen op in een notitieboekje, agenda of zet ze in uw telefoon.
• Hang briefjes op waar dit nodig is om iets niet te vergeten of te helpen bij het uitvoeren van een (ingewikkelde) handeling of activiteit.
• Gebruik stappenplannen, eventueel op papier, die u stap voor stap kunt volgen.

Plannen

• Maak een planning voor een voor u overzichtelijke periode. Een weekagenda kan hierbij ondersteunen, maar ook een prikbord of whiteboard.
• Als u een lijst met taken heeft, richt u dan op één taak tegelijk. U kunt ook de taak eventueel in kleinere stappen afwerken.

Dubbeltaken

Een dubbeltaak houdt in dat u twee handelingen doet waarvan één taak automatisch gaat. U hoeft daar niet meer over na te denken. Als dit automatisme door de ziekte van Parkinson verloren gaat, kunt u bijvoorbeeld niet meer én lopen én praten tegelijk. U moet steeds even stilstaan als u wat wilt zeggen.

Een ander voorbeeld is rechtop zitten bij het eten. Bij het verlies van het automatisme, zakt u weg of voorover zodra u een hap neemt. Tips die u kunnen ondersteunen:

• Zorg voor een rustige omgeving, vraag of ze u niet willen afleiden en zet uw radio of tv uit.
• Probeer zo bewust mogelijk bij wat u doet te blijven, richt daar uw volledig aandacht op.
• Schakel heel bewust met uw aandacht tussen de twee taken die u tegelijkertijd uitvoert.
• Leg alles klaar, binnen handbereik en in de volgorde waarin u het wil gebruiken. Bijvoorbeeld bij het aankleden.
• Als u merkt dat bij staande activiteiten de dubbeltaak lastig gaat, kunt u erbij gaan zitten.
• Als ook bij zitten de dubbeltaak lastig is, kunt u bijvoorbeeld beide ellebogen op de tafel of op de leuning van de stoel zetten. Drinkt u iets? Zet de drinkarm dan met de elleboog op tafel en plaats uw andere arm met de hele onderarm en hand op de tafel of leuning.
• U kunt een training volgen voor het uitvoeren van ‘dubbeltaken’ bij een fysio- of ergotherapeut.

Medicatie

In een later stadium van de ziekte van Parkinson zijn er problemen met dopamine schommelingen in de hersenen. Dit heeft gevolgen voor de on- en off-fases die u ervaart. 

Bij de on-fase voelt u zich goed, de medicijnen werken, u beweegt zicht beter en voelt zich prettiger. Soms kan er door de snelle verandering in dopamine over-beweeglijkheid met onwillekeurige bewegingen optreden.

• Gebruik de on-fase om activiteiten te doen die u graag wilt doen of nodig zijn, zoals eten en drinken.
• Ook bij slapen kan het belangrijk zijn om te kijken welke tijdstip voor medicatie u het beste uitkomt. Overleg dit ook met uw arts.  

In de off- fase is de medicatie uitgewerkt, de symptomen van Parkinson komen weer tevoorschijn.

• Neem de medicatie precies op tijd, zodat de werking optimaal blijft.
• U kunt uw arts helpen door een schema of dagboek bij te houden. Noteer wanneer u de medicatie slikt en wanneer u een on- of off-fase meemaakt. Hiermee kan u samen met de arts uw behandeling eventueel verbeteren.

Hulpmiddelen

Hieronder vindt u voorbeelden. Wilt u meer bekijken? Ga naar de uw situatie pagina over Parkinson of kijk op de Hulpmiddelenwijzer bij de activiteit die u wilt uitvoeren en filter op Parkinson.

• Agenda: Om afspraken en taken bij te houden.
• Organizer: Om taken te organiseren en niets te vergeten
• Geheugensteuntje: Om te herinneren aan belangrijke dingen.
• Medicijndoosje, Medicijndispenser of app: Om medicijnen op tijd in te nemen.
• Smartphone of tablet: Met apps voor agenda, reminders, notities en spelletjes.
• Spelletjes: Om de hersenen te trainen, zoals Sudoku, memory of kruiswoordpuzzels.
• Voorleesboek: Om te ontspannen en de concentratie te verbeteren.