Hulpmiddelen bij incontinentie

Uw situatie

Er zijn verschillende vormen van incontinentie waar u, uw partner of kind last van kan hebben.

• Bedplassen: urineverlies ’s nachts.
• Inspanningsincontinentie (stressincontinentie): urineverlies bij hoesten, niezen, springen en lachen.
• Aandrangincontinentie (urge incontinentie): de aandrang om te plassen is niet te beheersen.
• Gemengde incontinentie: combinatie van inspannings- en aandrangincontinentie.
• Functionele incontinentie: ongewild urineverlies ondanks een normale blaasfunctie. Bijvoorbeeld: niet op tijd het toilet halen of moeite hebben met het opstaan en lopen naar het toilet.
• Ontlastingsincontinentie: ongewild verlies van ontlasting.
• Dubbele incontinentie: combinatie van ongewild verlies van urine én ontlasting.

Daarnaast kan er sprake zijn van urineretentie: urine blijft achter in de blaas. Doordat de blaas onvoldoende kracht heeft of vanwege vernauwing van de plasbuis. Of obstipatie: niet vaak genoeg kunnen ontlasten en/of er moeite mee hebben. Hiervoor kunt u terecht bij uw dokter of behandelaar.

Hulpmiddelen bij incontinentie

We leren als kind omgaan met plassen en ontlasten en worden op een gegeven moment continent (zindelijk). Mensen die problemen hebben met continentie voelen zich vaak onzeker. Sommige mensen schamen zich er zelfs voor. Er bestaan behandelmogelijkheden met goede resultaten en dankzij goede incontinentiematerialen en hulpmiddelen leveren dagelijkse activiteiten geen of minder ongemak op. 

• Apps bij incontinentie bijvoorbeeld geven informatie over uw plas- en blaasprobleem. De ene app helpt u bij het behandelen van uw plas- en blaasproblemen of geven een seintje als u naar het toilet moet. Er zijn ook apps die motiveren om bekkenbodemspieroefeningen te doen of een app die u helpt bij het vinden van een wc in de buurt. 

Voor een geschikte behandeling moet natuurlijk eerst de oorzaak van het probleem (stoornis) worden onderzocht. Hiervoor kunt u terecht bij uw (huis)arts, specialist, uroloog en incontinentieverpleegkundige of gespecialiseerd zorgverlener.

Grofweg zijn er 4 categorieën incontinentiematerialen of hulpmiddelen te onderscheiden. Klik op een categorie voor meer informatie:

1. Absorberende materialen die urine en/of ontlasting opnemen en vasthouden. Voorbeelden: inlegverbanden, pants (broekje en verband ineen) en slipverband met plakkers (luier)
2. Afvoerende materialen die helpen om urine en/of ontlasting af te voeren en op te vangen.Bijvoorbeeld: Katheters, condoomkatheter en toebehoren als opvangzakken.
3. Afsluitende materialen die voorkomen dat iemand ongewild urine en/of ontlasting verliest. Bijvoorbeeld: ‘sport’ tampon, penisklem, pessarium en anaaltampon.
4. Aanvullende materialen om het effect van incontinentiematerialen te versterken of ongewenste bijwerking te verminderen. Bijvoorbeeld huidverzorgingsproducten, wasbare onderleggen of incontinentiematras.

Elke categorie bestaat uit groepen materialen. Binnen die groepen zijn er verschillende soorten met per soort diverse eigenschappen.

Het aanbod van incontinentiematerialen is heel divers. Dat maakt het moeilijker een materiaal te kiezen dat past bij wat u dagelijks doet. Per soort materiaal, bijvoorbeeld inlegverband met plakstrip of een katheter, bestaan producten met verschillende eigenschappen, zoals maat of geschiktheid bij reumatische handen. Het is dus de kunst om het materiaal te kiezen waarvan de eigenschappen het beste passen bij uw wensen, behoeften en mogelijkheden. Een ideale match vinden dus. Wat uw keuze in ieder geval makkelijker maakt, is dat u materialen en hulpmiddelen kunt uitproberen. Proefmateriaal wordt niet doorberekend naar de zorgverzekering.

Houd er wel rekening mee dat de voorwaarden van de eigen zorgverzekering invloed kunnen hebben op de uiteindelijke keuze.

Wat u moet weten over de materialen en hulpmiddelen bij incontinentie:

Absorberend effect
Absorberende materialen zitten vaak strak samengeperst in de verpakking. Vouw het materiaal in de lengte in een V-vorm (gootje) en maak het wat losser voor een betere absorptie.

• U kunt beter geen extra inleggers gebruiken, maar een materiaal kiezen met een grotere capaciteit. Als het toch (tijdelijk) nodig is, gebruik dan alleen speciale vochtdoorlatende inleggers om de capaciteit van absorberende materialen te vergroten. Houd rekening met een grotere kans op lekkage.

Discretie
Kies kleding die is afgestemd op de continentiematerialen die u gebruikt. Ook voor volwassenen bestaan bodysuits (rompers) waarmee wordt voorkomen dat het hulpmiddel boven een broekband zichtbaar is.

• Maak duidelijke afspraken met uw leverancier over zelf afhalen of thuisbezorgen van uw materialen en hulpmiddelen. Ook over de manier van verpakken en wel of niet afleveren bij buren.

Afval
Gebruik speciale wegwerpzakjes om uw gebruikte materialen te verpakken. Hiermee voorkomt of beperkt u onaangename geurtjes.

• Gemeenten waar afvalheffingen worden berekend naar de hoeveelheid aangeboden afval (Diftar) bieden meestal compensatie voor medisch afval waartoe ook continentiematerialen worden gerekend. Vraag er naar bij uw gemeente.

Op reis
Hoeveel materialen hebt u nodig tijdens uw vakantie? Bedenk dat u voor een strandvakantie andere materialen kunt kiezen dan voor een stedentrip.

• Veel luchtvaartmaatschappijen bieden een mogelijkheid om gratis meer bagage mee te nemen als het om incontinentiematerialen en hulpmiddelen gaat. Vraag ernaar bij het boeken van uw ticket.
• Neem bij buitenlandse bestemmingen een Medipas mee waarin in verschillende talen staat welke hulpmiddelen en materialen u gebruikt.

Hoe te verkrijgen

Route 1: Zelf een oplossing vinden

Continentiestoornissen kunnen zich heel langzaam ontwikkelen. Niet altijd vragen mensen medische hulp. Zij hebben dan lichte klachten waarvoor ze zelf oplossingen vinden door incontinentiematerialen te kopen. Tips over wat uzelf kunt doen, kunt u vinden op de pagina: Eerste hulp bij urineverlies voor vrouwen. Misschien biedt een app voor incontinentie u extra ondersteuning. Het staat u ook vrij om een incontinentiezorgverlener te raadplegen. Deze helpt u om uit alle beschikbare incontinentiematerialen een product te kiezen dat mogelijk beter past bij uw persoonlijke situatie.

Route 2: Een zorgverlener inschakelen

Vaak raadplegen mensen met continentieproblemen een huisarts of behandelend arts. De arts beoordeelt de klachten en onderzoekt de oorzaak ervan. En stelt één of verschillende behandelingen naast elkaar voor. Of verwijst u door naar een specialist. Continentieproblemen kunnen ook eerst behandeld worden vanuit een zorgorganisatie. Bijvoorbeeld na een ongeval of operatie. In zo’n situatie maken continentiestoornissen een deel uit van een groter probleem.

Zorgorganisaties bieden hiervoor gespecialiseerde zorg. Zij helpen dan ook bij het oplossen van problemen met continentie. Een van de behandelingen kan zijn dat u incontinentiematerialen gaat gebruiken. De arts verwijst u in dat geval voor de keuze en het gebruik van geschikte materialen door naar een gespecialiseerde continentiezorgverlener. U krijgt daarvoor een voorschrift, ook wel een recept, machtiging of indicatie genoemd. Dit heeft u ook nodig om de hulpmiddelen vergoed te krijgen.

Een gespecialiseerde continentiezorgverlener kan de praktijkondersteuner (POH) van de huisarts zijn, maar ook een incontinentieverpleegkundige van de thuiszorg of een andere zorginstelling. Of incontinentiezorgverleners in een apotheek of medische speciaalzaak. Zij begeleiden u bij het kiezen van incontinentiematerialen die goed passen bij uw dagelijkse activiteiten. U bent zelf degene die dit het best kan vertellen. Uw inbreng bepaalt dus in belangrijke mate de keuze. Dit kunt u ook doen als uw situatie verandert, bijvoorbeeld als de klachten verergeren.

U weet het best wat bij u past
Uw behandelaar stelt vast hoe uw problemen kunnen worden aangepakt. Bijvoorbeeld door oefentherapie, een andere leefstijl, medicatie of met hulpmiddelen. Hebt u een continentiemateriaal nodig, dan krijgt u een voorschrift dat u nodig hebt om de hulpmiddelen vergoed te kunnen krijgen door uw zorgverzekeraar. Hiermee kunt u naar een gespecialiseerde zorgverlener om samen te beslissen wat voor u het meest geschikte incontinentiehulpmiddel is.

Welke hulpmiddelen dat precies zijn hangt af van uw persoonlijke situatie, wat uw dagelijks activiteiten zijn en welke continentiestoornis u heeft. Kortom, hoe u functioneert in het dagelijkse leven. U bent zelf degene die dit het beste kan vertellen. Doe dit daarom open en eerlijk, ook als uw situatie verandert, dan komt u samen tot het beste resultaat. U zoekt net zo lang samen met de zorgverlener tot u de hulpmiddelen en materialen vindt die echt helpen. Daar hoort ook bij dat u de meeste incontinentiehulpmiddelen eerst kunt uitproberen en dat uw ervaringen meewegen om een definitieve productkeuze te maken.

Gebruik van incontinentiemateriaal bij incontinentie
Incontinentiehulpmiddelen worden gebruikt omdat ze noodzakelijk zijn om goed te kunnen functioneren. Het is dus belangrijk dat het hulpmiddel bevalt, dat het echt past bij uw dagelijkse bezigheden en uw probleem oplost. Als die bezigheden of problemen veranderen, is het tijd voor een evaluatie. In die evaluatie kunt u aangeven of uw hulpmiddel (nog) voldoet. Daarvoor is het belangrijk dat u zorgvuldig vertelt aan uw zorgverlener wat u van het hulpmiddel vindt.

Bent u niet tevreden met één of meerdere incontinentiehulpmiddelen? 
Bespreek dit dan met uw incontinentiezorgverlener. Het is belangrijk dat u nauwkeurig aangeeft waarom u niet tevreden bent. De zorgverlener kan u extra informatie of tips geven over het gebruik. En kan binnen de mogelijkheden een ander soort, merk of type hulpmiddel vinden.

Vergoedingswijzer

Incontinentiezorg is opgenomen in het basispakket van de Zorgverzekeringswet (Zvw). In die wet is vastgelegd dat onder voorwaarden absorberende en afvoerende hulpmiddelen worden vergoed. Zorgverzekeraars vergoeden meestal geen incontinentiekleding en producten voor huidverzorging.

Zorgverzekeraars vergoeden alleen behandelingen en hulpmiddelen die door een gecontracteerde zorgverlener zijn voorgeschreven. Daarbij wordt eerst het eigen risico in rekening gebracht.

Het hangt af van de polis van uw zorgverzekeraar wat en hoeveel u vergoed krijgt. U krijgt hulpmiddelen van gecontracteerde leveranciers volledig vergoed. U kunt dat lezen in de polisvoorwaarden van de eigen verzekering. Als u er niet uitkomt, kunt u contact opnemen met uw zorgverzekeraar.

Op Zorginstituut Nederland vindt u verzekerde zorg stomahulpmiddelen en incontinentiehulpmiddelen.(ZvW)

Meer informatie

• Op thuisarts.nl is veel informatie over incontinentie te vinden.
• Voor zorgverleners: Zorg voor beter: slimme inco en Zorg van nu: slim incontinentiemateriaal.
• Voor zorgorganisaties: opbrengsten en financiering van slim incontinentiemateriaal op de kennisbank digitale zorg van Vilans.

Ervaringen delen
Gebruik van incontinentiematerialen roept vaak vragen op en er zijn gebruikers die slimme antwoorden hebben gevonden. Kom met elkaar in contact via een patiëntenorganisatie:

• Bekkenbodem4All: incontinentiezorg is verzekerde zorg
• Dwarslaesie Organisatie Nederland
• Incoclub

Folder incontinentiehulpmiddelen

Een samenvatting van de informatie op deze website vindt u in de folder 'Incontinentiehulpmiddelen: wat moet ik weten?'.