Dementie en technologie

Beginnende dementie

Apps voor ontspanning en geheugensteun

Er zijn heel veel apps beschikbaar voor ontspanning of voor geheugenondersteuning. Het woord ‘app’ staat voor applicatie: een computerprogramma voor een tablet of een smartphone. Ze zijn te downloaden uit een appstore. Welke appstore is afhankelijk van het besturingssysteem van uw tablet of smartphone.

Bij beginnende en milde dementie zijn apps nog goed te gebruiken door uzelf, zeker als u al langere tijd een smartphone of tablet gebruikt.

Een overzicht van mogelijk bruikbare en relevante apps kunt u vinden op de website van Alzheimer Nederland.

Videobellen: contact met mantelzorg of zorgverlener 

Via videobellen kunt u in contact komen met bijvoorbeeld de mantelzorg of een zorgverlener. U kunt de persoon zowel horen als zien. Hiervoor kunt u programma’s gebruiken als Skype, FaceTime (Apple) en HangOut (Google).

U vindt een handig overzicht over de mogelijkheden op Seniorweb.

Communicatieplatform voor onderlinge afstemming zorg 

Een communicatieplatform biedt u, uw familie en zorgmedewerkers  de mogelijkheid om onderlinge te communiceren en samen te werken. Communiceren via een platform is flexibel en stelt iedereen in de gelegenheid zelf een geschikt tijdstip te kiezen om berichten te lezen en te schrijven.  Elk platform werkt op een andere manier. U of uw familie maakt een account aan en nodigt zelf deelnemers uit om deel te nemen. 

GPS-systeem: laat anderen weten waar u bent  

Gaat u graag zelf op pad maar bent u bang dat u de weg kwijt raakt, dan kunt u gebruik maken van een GPS-systeem. Een detectiesysteem met GPS-tracker geeft de exacte locatie aan waar u zich bevindt. Uw mantelzorger of zorgverlener kan zien waar u bent via een webportaal of een smartphone en u helpen. U draagt een zendertje in een kledingstuk, broeksriem, schoen of tas. U moet zich wel realiseren dat u zichtbaar bent voor mantelzorger of zorgverlener. Een GPS-systeem met een mobiel alarm zorgt voor een spreek- en luisterverbinding met een contactpersoon of centrale. 

De infograpic ‘Wat is belangrijk in een lokalisatie-systeem', helpt u bij het kiezen van een lokalisatie-systeem dat bij uw situatie past.  

Personenalarmering thuis

Als u alleen woont kan personenalarmering een veilig gevoel geven omdat u hulp in kunt roepen als dat dringend nodig is. U kunt bij een noodsituatie, zoals een valpartij, op een rode knop op een polszender of halszender  drukken. Als u een abonnement heeft bij een zorgorganisatie neemt iemand contact met u op. 

Sleutel vinden 

Sleutelvinders zorgen ervoor dat u uw sleutels of andere belangrijke spullen makkelijk kunt terugvinden. U maakt een ontvanger die reageert op geluid vast aan bijvoorbeeld uw sleutels. Als u dat voorwerp, zoals een sleutelbos of portemonnee, niet kunt vinden, fluit u waarop de ontvanger reageert met een geluid of een lichtsignaal. Er zijn ook sleutelvinders die werken met een zender. U drukt dan op een knop om een geluid- of lichtsignaal te activeren.   

Zorgrobot voor dagstructuur en afspraken 

Als u wat hulp kunt gebruiken bij de dagplanning en het onthouden van afspraken kan een zorgrobot of dagstructuurrobot u helpen. De zorgrobot onthoudt uw dagelijkse handelingen en afspraken en geeft u op de juiste momenten een seintje dat u iets moet doen of dat er bezoek komt. Bijvoorbeeld een doktersafspraak, bezoek van een familielid of thuiszorgmedewerker, dat het tijd is om boodschappen te doen, te douchen, of te eten of drinken. Een zorgrobot kan ook voor levendigheid in huis zorgen: de gesproken berichten doorbreken de stilte in huis. 

Er bestaan verschillende zorgrobots en dagstructuurrobots. Ze bestaan uit een app en een fysieke robot die met elkaar in verbinding staan. De app is een soort agenda waar uzelf, uw mantelzorgers of zorgverleners berichtjes kunnen opschrijven die op een vooraf ingepland tijdstip door de robot worden uitgesproken. De app gebruikt u met een computer, smartphone of tablet. De robot komt in verschillende vormen voor. Sommige robots hebben ook een spraakfunctie, zodat de robot op een beperkt aantal vragen kan reageren. 

Medicijnen innemen 

Er zijn apps die u er aan kunnen herinneren dat u een medicijn moet innemen. De app zorgt voor een betere therapietrouw en voorkomt fouten bij inname. Ze geven een geluid of een trilling om te waarschuwen dat het tijd is om medicijnen te nemen. De medicijnen en het tijdstip van inname moeten wel eerst worden ingevoerd in de smartphone of tablet. Dit kunt u zelf doen of samen met een mantelzorger of zorgverlener.   

U kunt ook gebruik maken van een medicijndispenser. Apotheken leveren medicijnen steeds vaker uit in een medicijnrol met een portie pillen en tabletten voor één innamemoment. Deze rollen passen in een dispenser. De dispenser geeft op het juiste moment voor inname van de medicijnen een signaal, biedt het zakje aan en maakt het zakje open. 

Gevorderde dementie

Apps op tablets en videobellen 

Als u of uw naaste merkt dat het gebruik van een gewone tablet lastig wordt, dan kunt u uitproberen of een tablet voor mensen met milde dementie geschikt is. Deze tablets zijn eenvoudig te bedienen. Ze hebben een aanraakscherm, een beperkt menu en grote bedieningsknoppen. Met deze tablets kunt u foto’s kijken, spelletjes spelen en beeldbellen. Uw familie kan de tablet op afstand beheren, bijvoorbeeld afspraken in een agenda en medicatieherinneringen invoeren en zichtbaar maken op de tablet.

Mobiele telefoon 

Er zijn ook speciale mobiele seniorentelefoons. Deze telefoons hebben minder mogelijkheden dan standaard mobiele telefoons, waardoor ze eenvoudiger te gebruiken zijn. Vaak hebben ze een noodknop waarmee u met één druk op de knop een aangesloten noodcentrale of familie en mantelzorgers bereikt. 

Er zijn seniorentelefoons met en zonder internet. Met internet kunt u ook gebruik maken van whatsapp, waarmee u makkelijk in contact kunt blijven met anderen.

GPS-systeem: anderen weten waar u bent  

Gaat u graag zelf op pad maar bent u bang dat u de weg kwijt raakt? Of zijn uw naasten bezorgd dat u de weg niet meer weet,  dan kunt u gebruik maken van een GPS-systeem of dwaaldetectiesysteem. Een detectiesysteem met GPS-tracker geeft de exacte locatie aan waar u zich bevindt. Uw mantelzorger of zorgverlener kan zien waar u bent via een webportaal of een smartphone en u helpen. U draagt een zendertje in een kledingstuk, broeksriem, schoen of tas. U moet zich wel realiseren dat u zichtbaar bent voor mantelzorger of zorgverlener. Een GPS-systeem met een mobiel alarm zorgt voor een spreek- en luisterverbinding met een contactpersoon of centrale. 

De infograpic ‘Wat is belangrijk in een lokalisatie-systeem', helpt u bij het kiezen van een lokalisatie-systeem dat bij uw situatie past.  

Persoonsalarmering thuis

Ook in huis vindt u het misschien een veilig idee om hulp te kunnen vragen in een noodsituatie als u niet meer bij de telefoon kunt komen. Vooral als u alleen woont. Bij personenalarmering draagt u een pols-of handzender en hoeft u alleen maar op  de rode knop te drukken. De centralist krijgt meteen uw gegevens te zien. Via een luidspreker en microfoon in het apparaat legt de centralist contact met u. 

Toegang tot de woning: sleutelkluis of elektronische slot 

Als u een persoonsalarmering gebruikt, is het van belang dat een gewaarschuwde zorgverlener snel de woning in kan. Als u zelf niet meer de deur kunt openen, kunt u of uw naaste er voor zorgen dat  een zorgverlener zelf bij de sleutel kan.

Er bestaan verschillende sleuteloplossingen. De bekendste is het sleutelkluisje dat aan of bij de voordeur van een woning wordt geplaatst. In deze sleutelkluis zit de huissleutel. Ze zijn te openen via een cijfercombinatie, maar er zijn ook varianten die met een loper of dongel opengaan. Tegenwoordig bestaan er ook slimme sleuteloplossingen. Via een app en draadloze verbinding kunnen hulpverleners met hun smartphone de sleutelkluis openen.  Een andere sleuteloplossing is de elektromechanische motorcilinder. Deze motorcilinder wordt direct aan de binnenkant op de deur geplaatst en gaat open door een motortje. Een groot voordeel is dat niemand het van de buitenkant ziet. Het openen gebeurt meestal met een app op de smartphone, maar kan ook met een loper of afstandsbediening.

Zorgrobot voor dagstructuur en afspraken 

Als de dagplanning en het onthouden van afspraken niet meer goed lukt, kan een zorgrobot of dagstructuurrobot helpen. De zorgrobot onthoudt de dagelijkse handelingen en afspraken en geeft op de juiste momenten een seintje dat er bezoek komt of iets gedaan moet worden. Bijvoorbeeld een doktersafspraak, bezoek van een familielid of thuiszorgmedewerker, dat het tijd is om boodschappen te doen, te douchen, of te eten of drinken. Een zorgrobot kan ook voor levendigheid in huis zorgen: de gesproken berichten doorbreken de stilte in huis. 

Er bestaan verschillende zorgrobots en dagstructuurrobots. Ze bestaan uit een app en een fysieke robot die met elkaar in verbinding staan. De app is een soort agenda waar uzelf, uw mantelzorgers of zorgverleners berichtjes kunnen opschrijven die op een vooraf ingepland tijdstip door de robot worden uitgesproken. De app gebruikt u met een computer, smartphone of tablet. 

De robot komt in verschillende vormen voor. Sommige robots hebben ook een spraakfunctie, zodat de robot op een beperkt aantal vragen kan reageren. Als de persoon met dementie niet meer op de seintjes reageert, dan is de zorgrobot geen geschikt hulpmiddel meer.

Medicijndispenser met controle op afstand

Een medicijndispenser met controle op afstand gaat nog een stap verder dan een gewone medicijndispenser. Bij een gewone medicijndispenser worden de medicijnrollen met zakjes met pillen in de medicijndispenser geplaatst. De dispenser geeft op het juiste moment voor inname van de medicijnen een signaal, biedt het zakje aan en maakt het zakje open. Bij een medicijndispenser met controle op afstand moet de gebruiker via een druk op een knop op de medicijndispenser bevestigen dat de medicatie uit de dispenser is gehaald. De thuiszorg kan de situatie bij de cliënten volgen via een internetportal. Een melding wordt verstuurd als de bevestigingsknop niet is gebruikt. De druk op de knop bevestigt alleen maar dat het zakje uit het apparaat is genomen. Niet dat vervolgens ook de medicijnen daadwerkelijk worden ingenomen. Als blijkt dat de medicijnen niet meer worden ingenomen dan is de volgende stap dat een verzorgende (of wijkverpleegkundige) op de betreffende tijden aan huis komt om de medicatie aan te reiken.

Vergevorderde dementie

Leefpatroonmonitoring

In de fase van vergevorderde dementie is actieve personenalarmering meestal niet meer te gebruiken. De hals-of polszender wordt vergeten. Het kan gebeuren dat na een val niet op de rode knop wordt gedrukt of juist een aantal keer achter elkaar. Of de stem van de centralist die spreekt via de spreekluister-verbinding wordt niet meer herkend. Voor alleenwonende ouderen met dementie is leefpatroonmonitoring dan een optie. Bij leefstijlmonitoring houden zorgverleners of mantelzorgers via sensoren een oogje in het zeil. Ze kunnen veranderingen in het activiteitenpatroon vaststellen door met een smartphone, tablet of pc te volgen (monitoren) wat iemand doet. Bijvoorbeeld of hij of zij ’s nachts gaat dwalen. Het systeem zelf registreert ook opvallende veranderingen in het dagelijks leefpatroon en meldt dat. Ook kan meestal worden ingesteld dat een melding wordt gegeven als iemand met dementie de woning verlaat.

Op leefstijlmonitoring is in principe de Wet zorg en dwang (Wzd, per 1-1-2020) van toepassing, als deze technologie via de thuiszorg wordt toegepast. Toepassing is toegestaan mits de cliënt en diens cliëntvertegenwoordiger toestemming heeft gegeven.

Als de mantelzorger zelf een systeem voor leefstijlmonitoring aanschaft en toepast is de Wet zorg en dwang niet van toepassing.

Meer informatie over alternatieven voor vrijheidsbeperking vindt u in het boekje: Inspiratie voor vrijwillige én passende zorg, Vilans 2020 van Vilans.

Alarmsystemen op basis van bewegingsdetectie

Als u een partner hebt met dementie die de neiging heeft om te dwalen of risico loopt om te vallen dan kan een alarmsysteem met bewegingsdetectie u waarschuwen als uw partner in beweging komt. U hoeft dan niet steeds alert te zijn.  Als u een waarschuwing krijgt, kunt u kijken of alles goed gaat, en zo nodig hulp bieden. Zo verkleint u de kans op vallen of andere ongelukken.

 Ook op bewegingsdetectie is in principe de Wet zorg en dwang van toepassing, als deze technologie via de thuiszorg wordt toegepast. Als de mantelzorger zelf bewegingsdetectie aanschaft en toepast, is de Wet zorg en dwang niet van toepassing.

Videobellen: familie en vrienden bellen in

Met een computer met één knop kunnen familieleden, vrienden en/of begeleiders via een speciale app verbinding maken met de computer. Zij kunnen berichten en foto’s sturen en starten de videogesprekken. Wanneer iemand een videogesprek start, klinkt een ringtoon op de computer en verschijnt een teller in beeld die van 10 aftelt. Na 10 seconden springt het videogesprek automatisch aan. Het computerscherm heeft slechts één knop. Deze knop is de volumeregelaar en de aan-/uitschakelaar. 

Robotdieren voor ontspanning

Robotdieren zijn gemaakt voor mensen met dementie die behoefte hebben aan sociaal contact. De robot reageert op praten, knuffelen en aaien. Robotdieren hebben een kalmerend effect, bijvoorbeeld door een rustgevende mechanische ademhaling. Deze robots komen voor in verschillende vormen en afmetingen, bijvoorbeeld een dinosaurus, een zeehondje of een hondje. Sommige robots laten ook emoties zien,  door zelf geluid te maken of met de ogen te knipperen.

Bij de eerste keer aanbieden van een robotdier is het raadzaam om als mantelzorger of zorgverlener aanwezig te zijn om af te wachten wat de reactie is. Er zijn namelijk ook mensen die juist agressief of bang worden van het robotdier. 

De Hulpmiddelenwijzer helpt u

Op de Hulpmiddelenwijzer vindt u informatie over hulpmiddelen bij dementie. Verder vindt u op de Hulpmiddelenwijzer ook hulpmiddelen die niet specifiek voor mensen met dementie zijn gemaakt, maar wel goed van pas komen. Zoals drinkbekers, alarmsystemen en gordijnen die automatisch sluiten. Bekijk hier alle hulpmiddelen bij dementie.

Deze pagina is onderdeel van onze reeks Hulpmiddelen bij dementie.